Hoofdstuk 10

HET NIEUWE BELGIE.

In het Zuiden was het koninkrijk België, of beter uitgedrukt Le Royaume Belgique ook de jure een feit in 1839 en consolideerde zich. Een moderne staat met een moderne Liberale Grondwet.

Laten we maar eens die nieuwe, o zo democratische staat wat nauwkeuriger bekijken.

Eerst maar de Conservatieve, Lutherse Koning Leopold. Zelfs de geëerde professor Pirenne, de nationale historicus van België, merkt op dat Koning Leopold de Liberale Grondwet "een dwaasheid" noemt! Dat er geen conflicten kwamen tussen hem en de volksvertegenwoordiging, kwam in hoge mate omdat deze vreemdeling die tegen zijn zin door de Britten in het land op de troon was gezet, geen belangstelling had (heel anders dan Koning Willem) voor België en de binnenlandse situatie of de welvaart van zijn nieuwe vaderland. Wat hij begeerde was een basis voor zijn belangstelling voor de Europese politiek, als koning en eerbiedwaardige oom (en opdringerige raadgever) van de jeugdige Britse Koningin Victoria. Die, een dochter van Leopolds zuster, zat sedert het overlijden van koning Wiliam IV in 1837, op de Britse troon. En ook (door Leopolds tweede huwelijk met Louise-Marie van Bourbon-Orleans) als schoonzoon de raadgever van de Franse koning Louis-Philippe. Daar kwam ook bij dat Leopold nogal wat meer tact had dan Willem en bovendien over gezond verstand en doorzettingsvermogen beschikte, waar Willem nogal eens aarzelde. Dan moet men ook niet vergeten dat het Belgische parlement het de Koning tot 1839 niet moeilijk kon maken, door de blijvende Nederlandse dreiging als gevolg van de koppigheid van koning Willem. Die, hoewel zijn Nederlandse onderdamen slechts lieten blijken maar al te blij te zijn dat ze weer "onder ons" waren, maar bleef hopen op een restauratie van zijn Koninkrijk.

Hoe zat het eigenlijk met die democratische Grondwet en de in België ingestelde echte democratie? De getrapte verkiezingen, waarbij voordien 60.000 Belgen stemrecht hadden, was vervangen door directe verkiezingen, waarbij 46.000 (!!) Belgen dat voorrecht hadden, terwijl er nog geen 30.000 Belgen de moeite namen (van de drie en een half miljoen inwoners) om echt aan de verkiezingen deel te nemen.

En de snorkende uitspraken van het Nationale Congres in 1830 over de invoering per decreet van de vrijheid van Godsdienst? Van de onafhankelijke pers? Van de vrijheid van vereniging en vergadering? Van het onderwijs? Kunnen we ook maar iets van al die "vrijheden, niet met een korreltje zout nemen?

De vrijheid van Godsdienst bijvoorbeeld, betekende in de practijk juist weer de invoering van de alleenheerschappij van de Rooms-Katholieke Kerk. Tijdens het Verenigd Koninkrijk was er het recht van iedere inwoner, ongeacht zijn Godsdienst, om iedere functie of ambt in het land te bekleden. Dat dat voor Rooms-Katholieken in het Noorden gold voortaan, hadden de Belgen vanzelfsprekend gevonden. Maar in het Zuiden mochten er slechts Room-Katholieke Ambtenaren zijn, zoals onder het anciën-regime.

En de vrijheid van onderwijs? Het onderwijs in het vrije België, werd practisch geheel overgelaten aan de Rooms-Katholieke Kerk! Zoals het ook was geweest onder het Oostenrijkse bewind. Dat onderwijs was dan ook in 1793 bij de komst van de (toen anti-clerikale) Fransen, practisch geheel ingestort.

In België stemde één kiezer op de 96 inwoners en... (dat zegt een heleboel over het Europa van de eerste helft der 19-de eeuw) maakte België tot het op één na meest democratisch geregeerde land van ons oude werelddeel.

Voorts werd België, alsof er geen Vlamingen bestonden, een Franse staat, met het Frans als voertaal, ook al verstond meer dan de helft van de Belgische bevolking geen Frans. De Belgische staat was vanaf zijn ontstaan een staat met een duidelijk Waals/Luikse overheersing.

In de Vlaamssprekende delen van het land, werd ook met behulp van de Frans georiënteerde Clerus en de verfranste hogere burgerij, het Frans weer ingevoerd. Meteen na de separatie werden bijvoorbeeld in een stad als Antwerpen, de notulen van de vergaderingen van het gemeentebestuur weer net als onder het Franse bewind, in het Frans gesteld. Op de universiteit van Gent, werd het Nederlands verboden en moesten voortaan de studenten uitsluitend Frans spreken. Het spreken van het Vlaams werd zelfs als men er buiten de universiteit op werd betrapt, beboet.

Het hele rechtsysteem werd opnieuw, zoals tijdens de Franse annexatie tussen 1793 en 1815, verfranst zodat de eenvoudige Vlamingen die voor het gerecht werden gedaagd, net als toen België een deel van het Napoleontische Keizerrijk was, niet konden verstaan waarvan ze beschuldigd werden en waarvoor ze veroordeeld werden. Een felle strijd van ongeveer een eeuw lang moest worden gestreden door de Vlamingen om zich van onder de knoet van de Walen uit te worstelen. Pas na 1870, nadat de Katholieken om redenen van in het gevlei willen komen bij de Vlaamse kiezers, rekening gingen houden met die kiezers, werden er in 1873 en in 1879 wetten aangenomen beteffende de rechtspraak en het bestuur van vier Vlaamse provincies waarin de bevolking (alleen indien gewenst) geoordeeld of gereglementeerd mocht worden in het Vlaams. Hiermee werd een maatregel her-ingevoerd die nota bene al van kracht was geweest tijdens het bewind van de Bourgondische hertogen en meteen was afgeschaft in 1793 bij de Franse bezetting van het land.

Dat het zolang duurde kwam mede doordat "Vlamingen" en "Hollanders", we bedoelen hier dus de Nederlands-sprekenden aan beide zijden van de Nederlands-Belgische grens, na de breuk van 1830 als het ware met de ruggen naar elkaar toestonden. Maar de Vlaams/Waalse verhouding is iets wat de Belgen zelf betreft.

Er is ook een duidelijk agressieve kant aan de Waals/Luikse opstand. Niet alleen binnen de grenzen tegen de Vlaamse helft van de nieuwe staat. Ook over de grenzen heen, aanspraken op vroeger en thans Nederlands en Duits gebied; 'l Etat Belgique moet uitgebreid worden met het Nederlands gebleven Zeeuws-Vlaanderen en met het Hertogdom Limburg en met het Groot-Hertogdom Luxemburg. De agressieve houding tegen Nederland, blijft bestaan tot ver na de Eerste Wereldoorlog en verandert pas als in de dertiger jaren der vorige eeuw de Duits-Nationaal-Socialistische dreiging tegen Nederland en België actueel gaat worden en er een samenwerking tussen beide staten op gang komt, na de Tweede Wereldoorlog uitlopend in de totstandkoming van het Benelux-verdrag.

Is er in Nederland na de gebeurtenissen van 1830 geen spoor van enige aanspraak op welk gebied in Europa dan ook, België maakt aanspraak op Nederlands gebied en annexeert na de Eerste Wereldoorlog gebied dat tot dan tot het Duitse Keizerrijk behoorde (de Oost-Kantons Eupen, Malmedy en Sankt Vith. Sedertdien is België een drie-talige staat) en behoudt die gebieden ook.

In Nederland is er na 1945 even sprake van schadevergoeding via Duits grondgebied (Elten), dat echter daarna zo spoedig mogelijk wordt "teruggegeven" waarna de oude grenzen van 1940 tussen Nederland en Duitsland worden hersteld.