1)	nam hij zijn
	Te weten, trekkende naar zijn vader, om hem te bezoeken.
2)	God, de
	Zie boven, Gen. 17:1.
3)	Luz,
	Anders, Bethel genaamd. Zie boven, Gen. 28:19, en Gen. 35:6.
4)	heeft mij
	Dat is, Hij heeft de zegeningen aan mijn vader en grootvader beloofd, weder met mij vernieuwd en bevestigd; daar die van hand tot hand aan onze nakomelingen overgeleverd moeten worden.
5)	land
	Te weten, het land Kanaän.
6)	tot een
	Hebr. tot een bezitting der eeuwigheid; namelijk, gedurende den tijd der wet, ten aanzien van dit aardse Kanaän; maar een tijd zonder einde, ten aanzien van het hemelse. Zie boven, Gen. 13:15, en Gen. 17:7,13, met de aantekeningen.
7)	zijn mijne:
	Dat is, ik wil hebben dat zij in de verdeling mijner goederen en van het land Kanaän, elk voor een staak of stam gehouden worden, alsof zij uit mij geboren waren, en niet uit u; Joz. 14:4, en Joz. 16:1, en Joz. 17:17. Aldus heeft Jozef, die maar ‚‚n deel der erfenis met zijn broeders moest hebben, een dubbel gehad, hetwelk Ruben toekwam als de eerstgeborene. Zie boven, Gen. 29:32, maar is hem ontnomen, en op Jozef overgezet, 1 Kron. 5:1,2, om de oorzaak vermeld onder, Gen. 49:3,4.
8)	Efraïm
	Efra‹m wordt voor Manasse genoemd, om de reden vermeld Gen. 48:19.
9)	uw geslacht,
	Dat is, uw kinderen, die gij boven Manasse en Efra‹m hierna zoudt mogen krijgen.
10)	zullen uwe
	Dat is, zij zullen tot uw zonen gerekend worden, en mijn neven uit u.
11)	zij zullen naar
	Dat is, zij zullen in het verdelen van het land bij een van deze hun twee broeders gerekend worden, en geen stammen op zichzelven uitmaken, gelijk deze twee. Naar, of, over enigen naam genoemd te worden, is daarnaar te heten, en onder die gerekend te worden, welke van zulk een naam afkomstig zijn. Zie Deut. 28:10; Amos 9:12, en verg. onder, Gen. 48:16.
12)	Paddan
	Anders, Paddan-Aram. Zie boven, #Gen. 25:20, en Gen. 35:9.
13)	bij mij
	Anders, over mij gestorven; alsof men zeide: op mijn schoot, en tussen mijn armen liggende. Anders, voor mij; dat is, voor mijn ogen.
14)	als het nog
	Zie boven, Gen. 35:16.
15)	om tot
	Zie boven, Gen. 35:16,19.
16)	Wiens zijn
	Jakob zag met een verouderd gezicht, Gen. 48:10, zodat hij, op deze zonen van Jozef zijn ogen slaande, hen niet recht, noch onderscheidenlijk kon kennen.
17)	Breng hen toch
	Hebr. neem hen; dat is, neem hen en breng hen. Het woord nemen wordt dikwijls aldus gebruikt; zie boven, Gen. 12:15.
18)	dat ik hen
	Dat is, dat ik hun de beloftenissen Gods, hoe Hij hen zegenen wil, verkondig, en met oplegging der handen bevestig, naar de wijze van de zegening der patriarchen; zie boven, Gen. 27:4.
19)	zwaar van
	Dat is, dik en donker, niet bekwaam om onderscheidenlijk te zien.
20)	hij kon niet
	Dat is, hij kon niet wel zien; gelijk Gen. 48:8.
21)	toen kuste hij
	Zie boven, Gen. 27:26.
22)	omhelsde hen.
	Zie boven, Gen. 29:13, en Gen. 33:4.
23)	van zijn knieën;
	Te weten, van Jakobs knieën, waartussen hij de jongens hield in het omhelzen; doch Jozef wilde hen nu hem ordentelijk nevens elkanders voorstellen, om op gewone wijze van hem den zegen te ontvangen.
24)	hij boog
	Zijnen vader burgerlijke eer bewijzende, en hem bedankende voor de vriendschap en de eer aan hem en zijn kinderen bewezen.
25)	legde die
	Hebr. stelde haar.
26)	minste
	Te weten, van jaren.
27)	hij bestuurde
	Hebr. hij maakte zijn handen wijs; dat is, hij deed het niet uit misverstand, maar met goede voorgaande wetenschap, als een profeet, Gods wil volbrengende, zonder acht te geven op de eerstgeboorte. De oplegging der handen, waarvan hier het eerst gesproken wordt, is in deze tijd en naderhand gebruikelijk geweest: I. in zegeningen, gelijk hier, en Matth. 19:15; II. in offeranden, Lev. 1:4; zie de aantekeningen; III. in veroordelingen en straffen, Lev. 24:14; IV. bij inhuldigingen en bevorderingen tot ambten, Num. 8:10; Deut. 34:9; Hand. 6:6; 1 Tim. 4:14; V. in het doen van mirakelen, Mark. 6:5; Luk. 4:40; Hand. 28:8, enz.
28)	want Manasse
	Anders, hoewel.
29)	Jozef zeide:
	Te weten, in zijn kinderen, gelijk blijkt Gen. 48:16.
30)	engel, die
	Dewijl Jakob van dezen engel hetzelfde verzoekt, wat hij, Gen. 48:15, van God bidt, zo kan dit van geen geschapen engel verstaan worden, maar moet verstaan zijn van Gods Zoon. Zie boven, Gen. 22:11.
31)	dat in hen
	Dat is, dat zij in mijn geslacht gerekend, en mijn en mijner vaderen Abrahams en Izaks kinderen genoemd en daarvoor gehouden worden. Dit is aldus geschied; want zij zijn onder de twaalf stammen Israels gesteld geweest, gelijk Jakobs eigen kinderen; verg. boven, de aantekeningen vs. 6, Gen. 48:6.
32)	in zijn ogen,
	Dat is, het beviel hem kwalijk; zie boven, Gen. 21:11.
33)	groter
	Toen de Israelieten het eerst geteld werden in de woestijn, zo werd Efra‹m het eerst geteld, en hij had 8300 mannen meer dan Manasse, gelijk te zien is Num. 1:32,33,35; Num. 2:19,21.
34)	volle
	Hebr. volheid.
35)	In u zal
	Anders, naar u; dat is, naar uw exempel; alsof hij zeide: De Israelieten, iemand willende zegenen of geluk wensen, zullen u tot een exempel of voorschrift nemen, gelijk de naastvolgende woorden dit klaarlijk aanwijzen. Zie ook dergelijke manier van zegenen, Ruth 4:11, en van vloeken, Jer. 29:22.
36)	Israël
	Dat is, mijn nakomelingen, de Israelieten.
37)	ik sterf;
	Dat is, ik zal haast sterven; zijnde de tegenwoordige tijd genomen voor den tijd, die haast komen zal en aanstaande is; verg. boven, Gen. 19:13, en Gen. 20:3; Joh. 14:2.
38)	in het land
	Dat is, in het land Kanaän.
39)	een stuk lands
	Het Hebreeuwse woord betekent eigenlijk een schouder, of, rug, gelijk boven, Gen. 9:23, en daarnaar bij gelijkenis een stuk, deel, of, streek lands, hoog gelegen, gelijk hier. Maar Jakob, als een profeet, ziet ook op den naam der stad Sichem, die in dat land aan het gebergte gelegen was; zie boven, Gen. 12:6, en naderhand den stam van Efra‹m toegevallen is, Joz. 20:7, waarin ook Jozefs gebeente begraven is geweest, Joz. 24:32, als in het land, dat zijn vader Jakob hem op profetische wijze bezet en gegeven had, Joh. 4:5; wel verstaande, niet alleen het stuk lands, hetwelk hij voor honderd stukken gelds gekocht had, boven, Gen. 33:19, maar ook al het land der stad Sichem, die Simeon en Levi met gewapende hand ingenomen en geplunderd hadden, boven, Gen. 34:25,26.
40)	boven uw
	Te weten, ten aanzien van het recht der eerstgeboorte, Deut. 21:17, hetwelk Ruben verloren had, en op Jozef gebracht was, 1 Kron. 5:1, [zoveel de dubbele erfenis belangde] als de eerstgeborene der waardigste huisvrouw.
41)	Amorieten
	Hebr. des Amorieters. Hij stelde ‚‚n volksnaam voor al de Kanaänieten, omdat de Amorieten een van de machtigste volken waren in het land Kanaän, gelijk blijkt Amos 2:9, alzo ook boven, Gen. 15:16, en Joz. 10:5.
42)	genomen heb.
	Te weten, toen ik na den moord der Sichemieten [vrezende voor de naburige Kanaänieten] met gewapende hand op mijn hoede heb moeten wezen, om niet overvallen te worden. Dewijl nu God deze mijn zorg gezegend heeft, zendende een verschrikking over de omliggende inwoners, zo heb ik daar dat stuk lands behouden, hetwelk ik nu door Gods zegen houd het mijne te zijn in eigendom, gelijk het hierna uwen nakomelingen zal toebehoren in gebruik en bezitting. Of anders, nemen zal door het zwaard en den boog mijner nakomelingen.